Küresel Çevre Fonu’nun finanse ettiği, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından koordine edilen ve Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından yürütülen Sürdürülebilir Arazi Yönetimi ve İklim Dostu Tarım Projesi çerçevesinde uygulanan Uygulamalı Çiftçi Okulları (UÇO) ile mera demonstrasyonu çalışmaları Konya`daki çalıştaylarda değerlendirildi.

Doğrudan ekim yaklaşımının ve UÇO konseptinin yaygınlaştırılması sürdürülebilir arazi yönetimi ve iklim dostu tarım uygulamalarının yaygınlaştırılması bakımından çok önemlidir. Bu faaliyetler arasında Türkiye tarımsal üretimi için de önemli bir yer tutan meraların iyileştirilmesine katkıda bulunmak amacıyla Konya Cihanbeyli İlçesi, Böğrüdelik köyünde belirlenen 40 hektar mera arazisinde ıslah çalışması yürütülmüştür. Bu çalışma çerçevesinde öncelikle mera vejetasyonu ve bitki varlığı çalışma öncesinde tespit edilerek raporlanmış, meraya uygun bitki tohumları belirlenerek tohum ve gübre temin edilmiş ve doğrudan ekim yöntemi ile ekimler belirlenen mera alanına yapılmıştır. Bu süreçte üreticilerin katılımı ile UÇO programı ile ıslah çalışması yapılan meranın hassas dönemde korunması amacıyla planlı otlatma prensipleri konusunda eğitimler verilmiş ve alanın korunması sağlanmıştır.

2019 yaz sezonunda koruyucu tarım alanında Konya Kapalı Havzasında gerçekleştirilen çalışmalar toprak işlemesiz doğrudan ekim yöntemleri UÇO yöntemiyle tanıtılıp değerlendirildi

Proje hedefleri arasında önemli bir yere sahip olan UÇO ve Mera Islahı faaliyetleri kapsamında FAO ve Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü iş birliği ile Konya ve Karaman illerinde toplam 7 ilçede ayçiçeği, mısır, adi fiğ ve kuru fasulye gibi yazlık bitkilerde, karşılaştırmalı olarak doğrudan ve geleneksel ekim uygulanan demonstrasyon parselleri oluşturmuştur. Burada topraksız işleme yapmaksızın doğrudan ekim yöntemlerinin tanıtılması, yaygınlaştırılması ve üreticilerin kapasitelerinin bu amaçla geliştirilmesi amaçlanmıştır. Ekimler kışlık ürünün hasadını takiben geleneksel ekim yöntemi ve doğrudan ekim yöntemini karşılaştıracak şekilde yapılmıştır. UÇO seansları her lokasyonda ürünlerin değişik aşamalarında 6 kez gerçekleştirilmiştir.

Üreticiler ve kolaylaştırıcılar deneyimlerini paylaşmış ve grup çalışmalarında elde edilen bulgular, sorunlar ve eksiklikler tartışılarak tavsiyeler ortaya konmuştur. Genel değerlendirmelerde vurgulanan konular arasında aşağıdaki bulgular ortaya çıkmıştır;

- Kışlık ürünleri takiben ikinci ekim olarak bölgede silajlık mısır, fiğ, ayçiçeği ve fasulye gibi ürünlerin ekimi ekonomik olarak mümkündür.

- Genel olarak geleneksel ekim ve doğrudan ekimlerde önemli bir verim farklılığı yokken, doğrudan ekimlerde toprak işleme masrafının olmaması nedeniyle önemli derecede kaynak tasarrufu sağlanmaktadır.

- Doğrudan ekim ile yazlık ekimlerde ekim geleneksele göre birkaç hafta daha erken gerçekleştirildiğinden ikinci ürün ekimini mümkün kılınmakta ve ürünün gelişmesi için yeterli zaman sağlanmaktadır.

- UÇO çalışması çiftçilerin tarla gözlemlerini, analizlerini ve bilgi paylaşımlarını uygulamalı olarak paylaşmalarına olanak tanımıştır.

- Çalışma aynı zamanda araştırma – yayım – çiftçi arasındaki bağı ve etkileşimi verimli bir şekilde gerçekleştirilmesine katkıda bulunmuştur.

Deneyimler, gerçekleştirilen çalıştaylarda değerlendirildi

Çalıştay 30 Ekim tarihinde üreticiler ve değişik kuruluşlardan uzmanlardan oluşan 77 katılımcı ile gerçekleştirildi. Çalıştay boyunca 2019 yaz sezonunda yürütülen çalışmalarda elde edilen sonuçlar ve deneyimler ele alındı.

Açılış konuşmaları Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürü Dr. Fatih Özdemir’in konuşması ile başladı. Bu projenin bir parçası olmaktan memnun olduklarını, FAO’nun 30 yıldır dünyanın farklı yerlerinde uygulamakta olduğu UÇO konseptinin gereği olan “Birlikte Uygulayarak Öğrenme” yaklaşımının bu projede de başarı ile uygulandığını ve bu yaklaşımın çiftçiler tarafından son derece yararlı bulunduğunu vurgulayarak Konya ve Karaman illerinde 7 ilçede yürütülen çalışmaların başarı ile tamamlanmakta olunduğunu belirtti.

Çalıştayın açılısında konuşan Tarım İl Müdürü Ali Ergin, İl Müdürlüğü olarak yapılan mera iyileştirme çalışmalarının kapsamını özetleyerek UÇO çalışmalarına verilen önemi vurguladı.

FAO Tarım Uzmanı Fazıl Düşünceli, projenin kapsamı hakkında bilgi vererek mera ıslahı ve UÇO’ların sahada gerçekleştirilmesine verilen önemi vurgulayarak, özellikle sahadaki kurumlar arasında iş birliği ve üreticinin çalışmaları sahiplenilmesinden etkilendiğini belirtti.

Meraların durumu ve rehabilitasyon çalışmaları

Türkiye’deki meraların durumu ve sorunları konusunda bir sunum gerçekleştiren Prof Mevlut Mülayim meraların en önemli doğal kaynaklarımız olarak hayvancılık için önemini vurguladı. Azaltmakta olan doğal kaynaklara dikkat çekerek iyileştirilmesi için; yem bitkilerine verilen desteklerin devam ettirilmesi ve özel bazı bölgelere yoğunlaştırması, bitkisel üretimde münavebe sistemlerinde yem bitkilerine yer verilmesi, tohumluk üretiminin teşvik edilmesi ve özellikle kontrolsüz otlanmaların önlenmesi üzerinde durulması gerektiğini belirtti.

Yapılan grup çalışmaları çerçevesinde iklim değişikliğinin de etkisiyle orta Anadolu’da çayır-mera alanlarının azalması ve kalitelerinin düşmesi ile ilgili sorunlar ele alındı. Yapılan değerlendirmelerde genel olarak çalışma sahasındaki meraların şu an itibariyle alan olarak yeterli olduğu ama azalış trendinin hayvancılığın geleceği için bir risk teşkil ettiği görüşü ortaya çıktı. Bunun yanı sıra meraların çoğunluğunun orta ve zayıf sınıfında olduğu ve ot üretim ve kalitesinin çok düşük olduğu vurgulandı.

Çalıştayda, aşırı zamansız otlatma; meraların tarlaya dönüştürülmesi, izinsiz yerleşim ve sanayi alanlarına açılması, meralara çöp, moloz, pis su ve kanalizasyon gibi artıkların dökülmesi, vasıf değişikliği ve maden sahası ve güneş panel santrali gibi amaçlarla kullanılması; su ve rüzgâr erozyonu gibi nedenlerin meraların bozulmasına sebep olduğu belirtilmiştir. Bu çerçevede, meraların iyileştirilmesi için aşağıda yer alan tavsiyeler değerlendirilmiştir.

-          Kamudaki çayır mera yönetimi yapılanması belirli bütçesi ve insan kaynakları olan Genel Müdürlük düzeyine çıkarılması

-          Orman muhafaza memurluğu sistemi gibi meraları koruyacak birimlerin kurulması

-          Diğer ürünlerde olduğu gibi mera birliklerin kurulması

-          Bozulan meraların eski haline getirilmesi için önlemlerin alınmalı

-          Kontrollü otlatma sistemlerin yaygınlaştırılması

-          Mera işgalleri ve amaç dışı kullanımın önlenmesi

-          Meralar yapay veya canlı çitlerle çevrelenmesi, korunmalı ve gölgelikler yapılması

-          Örnek projelerin yaygınlaştırılması

-          Yem bitkisi ekim alanlarının arttırılması

-          Otlatma mevsimine uyulması ve kaba yem desteği verilmesi

-          Yapay mera tesisi desteğinin verilmesi

-          Erozyon önlemeye yönelik çalışmaların yapılması, set yapımı ve suluk yapımına önem verilmesi

Kadın çiftçiler 40 farklı ürünün yetiştirildiği organik çiftliği ziyaret etti.

Çalıştay çerçevesinde katılımcı kadın çiftçiler için Konya yakınlarında 40 farklı ürünün organik yöntemlerle yetiştirildiği Temmuz Organik çiftliğine teknik bir inceleme gezisi de düzenlendi. Çiftlik sahibi Merve ve Muammer Şen çiftliklerindeki biyoçeşitliliği her geçen gün arttırmak amacıyla üretimdeki sürekliliği daha da güçlendirdiklerini ve iklim şartlarının getirdiği risklerin zararlarını en düşük seviyeye indirgediklerini vurguladı.

Yapılan değerlendirmelerde katılımcı çiftçiler de çiftlikte özel bitkiler ve uygulamalar konusunda teknik bilgiler alarak tıbbi ve aromatik bitkilerin üretimi konusunda kendi bilgi ve tecrübelerini paylaştılar ve buradaki üretim yaklaşımlarının kendileri için de yararlı bir model olacağını vurguladılar.