Fotoğraf: ©FAO

Budapeşte, Macaristan – Avrupa ve Orta Asya'da yetersiz beslenme ve şiddetli ve orta düzeyde gıda güvensizliği oranları, ortalama olarak dünyanın geri kalanından çok daha düşük.

Bununla birlikte, COVID-19 pandemisi sırasında 2019'dan 2020'ye kadar geçen sürede 14 milyondan fazla insan orta veya şiddetli gıda güvensizliğinden muzdarip hale geldi.

Ayrıca, aşırı kilo ve obezite küresel yaygınlığın çok üzerinde ve yükselişteyken, bölgenin 50'den fazla ülkesi, Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’nın (SKA'lar) öngördüğü gibi açlık ve yetersiz beslenmeyi sona erdirme taahhütlerini 2030 yılına kadar yenilemelidir.

En son verilere ve eğilimlere, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından hazırlanan Avrupa ve Orta Asya'da Gıda Güvenliği ve Beslenmeye Bölgesel Genel Bakışı raporundan erişilebilir.

Son yirmi yılda, Avrupa ve Orta Asya bölgesindeki ülkeler yetersiz beslenmeyle mücadelede önemli ilerlemeler kaydetmti. Dünya genelinde yetersiz gıda tüketen insan sayısı 2019'da yüzde 8,4'ten 2020'de yüzde 9,9'a yükselirken, Avrupa ve Orta Asya'da bölgesel ortalama yaklaşık yirmi yıldır olduğu yerde -yüzde 2,5'in altında- kaldı.

Bununla birlikte, bu rakam alt bölgedeki farklılıkları gizlemektedir: Avrupa Birliği, Avrupa Serbest Ticaret Birliği ve Bağımsız Devletler Topluluğu'nun Avrupalı üyeleri arasında bu sayı düşük olsa da, son birkaç yılda Kafkasya, Orta Asya ve Batı Balkanlar'da küçük artışlar tespit edilmiştir.

FAO Genel Direktör Yardımcısı ve Bölge Temsilcisi Vladimir Rakhmanin yayının önsözünde, "Pandemi Avrupa ve Orta Asya bölgesinde gıda güvenliğini olumsuz etkiledi" dedi. "Bu bağlamda, rapor bölgedeki gıda güvenliği ve beslenme göstergelerinin, alt bölge ve ülkelerdeki salgının gölgesinde nasıl değiştiğini değerlendirmeyi ve bölgenin SKA'lara ulaşma yolundaki ilerlemesini izlemeyi amaçlıyor."

Küresel olarak 2020 yılına, COVID-19 pandemisinin patlak vermesi ve bunun sonucunda pazarlarda, ticarette ve gıda tedarik zincirlerinde yaşanan aksaklıklar damgasını vurdu. Avrupa ve Orta Asya'da, ciddi gıda güvencesizliği yaşayan insanların sayısı 2020'de 7 milyon artarak 22 milyona (veya nüfusun yaklaşık yüzde 2,4'ü) yükselirken, orta veya şiddetli gıda güvensizliği yaşayanlar (güvenli, besleyici ve yeterli gıdaya erişimi olmayanlar) 14 milyon artarak 111 milyona ulaştı (toplam nüfusun yüzde 11,9'u). Bu bölgesel bir ortalama olmakla birlikte Batı Balkanlar, Orta Asya ve Kafkaslarda oranlar daha yüksektir.

Rakhmanin, "Her ülkenin refah düzeyine ve siyasi iradesine göre büyük ölçüde değişen pandemi politikası yanıtları ile gıda ve beslenmeye erişimde ulusal ve alt bölgesel eşitsizliklerin büyüyeceği kesin." dedi. "Bu, Avrupa ve Orta Asya bölgesinin, hiç kimseyi geride bırakmama taahhüdüyle ve herkes için yeterli gıda ve beslenmeye ulaşma yolunda ilerlemesini sağlamak için ele alınmalıdır."

Beslenme göstergelerine daha yakından bir bakış

Bölgenin birçok ülkesinde, çocuklarda yaşa göre bodurluk, cılızlık ve düşük doğum ağırlığı da dahil olmak üzere çeşitli yetersiz beslenme biçimlerinin azaltılmasında ilerleme kaydedildi. Bununla birlikte, Avrupa ve Orta Asya, emzirme, çocukluk çağı fazla kilosu ve yetişkin obezitesi açısından daha kötü bir konumdadır. Veriler ve eğilimler özellikle tüm alt bölgelerdeki yetişkin obezitesi için endişe vericidir ve pandemi sorunu daha da kötüleştirebilir. Çocuklar arasında aşırı kilonun azaltılmasındaki son gelişmelere rağmen, yüzde 7,1 olan bölge dünya ortalamasının üzerinde kalmaya devam ediyor.

FAO ekonomisti ve raporun baş yazarı Cheng Fang, ”Pandemiden önce bile Kafkasya ve Orta Asya'daki durum zaten kırılgandı ve bu durum 2020'de derinleşti" dedi. “Tüm bölgenin dayanıklılığı, bu savunmasız alt bölgelerdeki sağlam çabaların sağlanmasına bağlı. Örneğin, yetişkin obezitesinin artan oranı, yalnızca yüksek gelirli ülkelerde değil, aynı zamanda bölgenin düşük ve orta gelirli ülkelerinde de bir sorun teşkil etmektedir.”

Son yıllarda üreme çağındaki kadınlar arasında anemi yagınlığı 2000 yılında olduğu gibi yüzde 17,4 seviyesinde kalırken, bazı Kafkasya ve Orta Asya ülkelerinde daha yüksek oranlar dünya ortalamasının yüzde 29,9'una yakın hatta üzerinde seyretti.

Emzirme açısından bölge – özellikle Kafkasya alt bölgesi ve Orta Asya - prevalans küresel ortalamanın altında kalsa da (2012'den 2019'a kadar yüzde 31,1'den yüzde 41,7'ye) önemli ilerleme kaydetmiştir.

Düşük doğum ağırlığına ilişkin küresel veriler 2000 yılından bu yana istikrarlı bir düşüş göstermiştir ve bölgesel eğilim, bölgesel yaygınlığın (yüzde 6,9) küresel seviyenin yaklaşık yarısı kadar olmasıyla aynı – ancak yavaş – modeli izlemiş görünmektedir. Bölgede ne yüksek gelirli ülkeler ne de düşük gelirli ülkeler düşük doğum ağırlığı prevalansını önemli ölçüde azaltmıştır.

En son açlık ve yetersiz beslenme verilerini kullanarak, Avrupa ve Orta Asya'nın SKA 2'nin Sıfır Açlık hedeflerine özel olarak küresel sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşma yolundaki ilerlemesini izleyen FAO amiral gemisi niteliğindeki raporunun 2021 bölgesel baskısında daha fazla ayrıntı mevcuttur.