Fotoğraf: © FAO

FAO ile Tarım ve Orman Bakanlığı arasında Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi işbirliği ile yürütülen “Muzlarda Fusarium solgunluk hastalığının önlenmesi ve hastalık yönetiminin desteklenmesi`` projesinin kapanış çalıştayı 15 Aralık’ta Antalya’da gerçekleşti. Çalıştaya TAGEM Bitki Sağlığı  Araştırmaları Daire Başkanı Sayın Dr. Suat Kaymak, FAO Tarım Uzmanı Dr. Fazıl Düşünceli, Tarım ve Orman Bakanlığı temsilcileri, akademisyenler, araştırmacılar, üreticiler ve basın mensupları  katıldı.

Çalıştay, FAO Tarım Uzmanı Fazıl Düşünceli’nin açılış konuşması ile başladı. Hastalığın kendini göstermeden sinsi bir şeklde yayıldığının altını çizen Düşünceli, “mevcut imkanlarla bulunduğu yerde tamamen bertaraf edilmesi imkansız olan hastalık bulaştığı alanlarda %100 verim kaybına neden olmaktadır. Hastalık etmeni öncelikle enfekte olmuş bitkisel materyaller, toprak parçacıkları, sulama suyu, sel, ayakkabı, tarım aletleri veyahut dışarıdan gelen araçlarla  bulaşabiliyor.”dedi ve ekledi “Dünya”da 20 yi aşkın ülkede 1 milyon dekar üzerinde alana yayılmış bulunan hastalık, sınırlı bir alanda raporlanmasına ragmen Türkiye için de önemli bir tehditdir. Türkiye’de üretimin büyük çoğunluğunun örtüaltı seralarda yapılıyor olması hastalık ile mü-cadelede önemli büyük bir avantaj, ancak buralara giriş çıkışların kontrollü olması ve hastalık etmeninin girişinin önlenmesi gerekir.” dedi.

Çalıştay Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Bitki Sağlığı Araştırmaları Başkanı Suat  Kaymak’ın açılış konuşması ile devam etti. Kaymak hastalığın Türkiye’deki muz üretimi için önemini ve ortak projenin değerini vurguladı ve  “Muzun küresel üretimini kısıtlayan bazı faktörler var, bu faktörlerden biri de Fusarium Solgunluğu hastalığı. Biz, FAO, TAGEM, Gıda Kontrol Genel Müdürlüğü ve Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi işbirliği ile bu hastalığın önlenmesine yönelik sürveyler yaptık, uzmanları eğittik, çiftçileri bilinçlendirdik ve hastalığını yayılmasını önlemek için stratejik bir program hazırlayarak bir yol haritası belirledik” dedi.

Açılış konuşmalarının ardından, FAO Tarım Uzmanı Fazıl Düşünceli Dünya’da muz Fusarium solgunluğu hastalığının durumu, mücadelesi ve FAO’nun çalışmaları üzerine bir sunum yaptı.

Ardından Adana Biyolojik Mücadele Araştirma Enstitüsü Müdürlüğü, Ziraat Mühendisi Mümine Özarslandan proje kapsamında muz Fusarium solgunluk hastalığı üzerine yapılan sürvey, farkındalık ve çiftçi eğitim çalışmaları ve bulguları üzerine sunum yaptı. Muz Fusarium Solgunluğu hastalığının belirtilerinin ve nasıl ayırt edilebileceğini anlattı.

Çalıştayın ikinci oturumu TAGEM Bitki Sağlığı Araştırmaları Başkanı Suat  Kaymak’ın “Türkiye’de sınır aşan bitki zararlıları ve hastalıkları üzerine araştırmalar” sunumu ile devam etti.

Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü, Çalışma grup sorumlusu, Hasenem Ertaş’ın “Muz fusarium solgunluk hastalığının yayılmasında önleyici tedbirler ve karantina düzenlemeleri” üzerine yatıüı sunumu takiben

oturum Bitkisel Üretim Genel müdürlüğü’nden Tuğçe Gürkan’ın “Muz fidan üretimi ve pazarlama sürecinde karşılaşılan sorunlar ve çözüm yolları ” konulu sunumu ile tamamlandı.

Muzlarda Fusarium Solgunluğu Hastalığının Önlenmesi İçin Yol Haritası

Çalıştayın grup çalışmaları kısmında muzlarda Fusarium solgunluk hastalığının önlenmesine yönelik olarak hazırlanan ülkesel stratejik program ve eylem planı taslağının değerlendirilmesine odaklanıldı. Bu çerçevede, Türkiye’de sınırlı alanda görülen hastalığın yayılmasının önlenmesi için çeşitli sektörlerce alınması gereken önlemler tartışıldı.

Değerlendirmeler kısmında hastalığın yayılmasının önlenmesi için tüm paydaşların birlikte çalışmaları gerektiği belirtilerek başta üreticiler olmak üzere, kamu kuruluşlarına, özel sektör kuruluşlarına, danışmalara, araştırma kuruluşlarına ve fidan, gübre ve ilaç gibi girdi sağlayıcı kesimlere önemli roller düştüğü vurgulandı. Çalışmanın sonuç kısmında  atılması gereken adımlar ve ilgili paydaşlara düşen roller ve kuruluşların yürütecekleri faaliyetler belirlendi.

Yapılan değerlendirmelerde özetle üreticilerin aşağıdaki konularda bilinçli davranmaları ve gerekli önlemleri almaları vurgulandı:

-          Hastalık etmeni olan Fusarium oxysporum f.sp. cubense Tropical race 4 (TR4) etmeni toprağa bulaştıktan sonra mevcut imkanlarla tamamen yok etmek mümkün değildir ve etmen varlığını yıllarca devam ettirebilmektedir,

-          Hastalık kolaylıkla bulaşık fidanlar, toprak parçacıkları, sulama suyu ve taşkınlar ile yayılabilmektedir. Bu nedenle üreticiler hastalıktan ari, sertifikalı ve doku kültürü yoluyla yetiştirilmiş fidanlar kullanmalıdır,

-          Hastalık ziyaretçiler, tarla aletleri ve araç tekerleri vasıtasıyla da bulaştığından sera ve tarla girişleri kontrol altına alınmalı, gereksiz ziyaretler engellenmeli ve alana etmenle bulaşık olma ihtimali olan malzeme girişine izin verilmemelidir,

-          Mecburi ziyaretler için galoş kullanımı zorunlu tutulmalı ve giriş noktalarında dezenfeksiyon havuzları kurularak ve ayakabı / çizmelerin dezenfekte edilmesi sağlanmalıdır.

-          Muz üretim alanına başka alanlarda kullanılan aletler ve araçların girişleri engellenmeli, araç girişi zorunlu ise tekerleri temizlenerek dezenfeksiyon havuzundan geçirilmelidir.

Çalıştayın son kısmında özellikle yurt dışından izinsiz bitki materyali getirmenin ülkede görülmeyen hastalık ve zararlıların ülkeye bulaşmasında en önemli rolü oynadığı  belirtildi ve bunun bütün bitkiler için büyük risk oluşturduğu konusunda tüm katılımcıların hem fikir olduğu gözlemlendi. Çalıştay bu konuda tüm bireyler ve kuruluşların konuyu biyogüvenlik açısından önemseyerek üzerlerine düşeni yapmaları gerektiği  konusu vurgulanarak son buldu.